1. Giới thiệu chung

       Với tổng diện tích gần 5 hecta  trên nằm ở cánh đồng khu cửa Miếu (Miếu thờ Diệu Dong công chúa ) khu đất này thuộc diện chiêm khô mùa trũng của thôn Vân Đài, sau khi làm đường vào khu đền thờ Diệu Dong công chúa nay diện tích chỉ còn hơn 3 hecta,  bao đời nay nhân dân canh tác ở khu đất này luôn bị thất thu với cảnh “ Hạn mùa khô nẻ đất, mưa úng nước đầy đồng”. Tháng 1/2021, sau khi được bà con nhân dân chuyển nhượng quyền sử dụng đất, HTX Hoa sen Vân Đài đã cho cải tạo lại hệ thống cấp thoát nước tưới tiêu, cụ thể là đắp đường phân khu đất thành 4 phần, nạo vét sâu các phần đất ở ven đường để chủ động tưới tiêu và lắp đặt hệ thồng cấp thoát nước “thông minh”, tiếp đó là cải tạo ruộng đất, kiểm tra độ pH thanh lọc các tạp chất, khử vôi bột toàn bộ diện tích trước khi triển khai trồng cây giống.

1. Quy trình sản xuất áp dụng: Áp dụng quy trình trồng, chăm sóc, thu hoạch và bảo quản sản phẩm sau thu hoạch của Viện Nghiên cứu Rau quả
2. Các loại hoa được trồng tại hợp tác xã:
3. Một số loại hoa Sen: Sen Tây Hồ, sen ogar, Sen Quan âm, Sen quan âm tịnh đế, sen Sup pơ …
4. Một số loại hoa súng: cây hoa súng trắng, đỏ, tím, vàng, hồng, xanh.
5. Một số loại cây hoa khác: hoa hồng, hoa trà, đỗ quên, hoa giấy …
6. Tình hình sản xuất và tiêu thụ sản phẩm:                    Hợp tác xã(HTX) sen Vân Đài ở xã Chí Hòa, huyện Hưng Hà, tỉnh Thái Bình với thế mạnh là trồng các giống sen và sản xuất các sản phẩm từ sen. Đây là một trong những HTX tiên phong đi đầu của tỉnh Thái Bình trong việc chuyển đổi giống cây trồng hiệu quả. Các sản phẩm của HTX Vân Đài tạo ra đảm bảo chất lượng, an toàn, không chỉ mang lại hiệu quả kinh tế cao mà còn trở thành địa điểm du lịch sinh thái hấp dẫn. Mô hình sản xuất của HTX sen Vân Đài đang được nhiều HTX khác trong tỉnh học tập. 

      Diện tích quy hoạch của HTX hoa sen Vân Đài là 4.5 ha, được phân thành từng khu vực để trồng các giống cây phù hợp. Trong đó, 3.7 ha đất chia thành 16 ô nhỏ với 14 ô trồng hoa sen và 2 ô trồng hoa súng, diện tích còn lại trồng các loại hoa quả khác như: Hoa Đỗ Quyên, hoa Hồng Trà, Bạch trà và cây ăn quả các loại. Trước đây khu đất này là một vùng úng trũng trồng lúa kém hiệu quả, theo chiến lược xây dựng nông thôn mới của tỉnh Thái Bình, 20 thành viên trong HTX đã tiến hành cải tạo và biến vùng đất này trở thành khu trồng sen. Các giống sen được cán bộ lựa chọn kỹ lưỡng, hội tụ đầy đủ các yếu tố về màu sắc, hương thơm và độ bền. Gần một năm tiến hành cải tạo, mô hình HTX Vân Đài đã cho những kết quả bước đầu và khẳng định được sự phù hợp của giống sen đối với vùng đất này. Mỗi sào đất tại Vân Đài được đầu tư từ 30 đến 40 triệu đồng. Các giống sen được trồng thử nghiệm gồm: Ba giống sen lấy hoa ướp trà; Hai giống sen lấy củ; Hai giống sen lấy ngó; Hai giống sen lấy hạt; Hai giống sen làm cảnh và Ba giống sen lấy hoa cắm cành. 

      Mỗi ô trồng sen được HTX đã chọn lọc trồng 1 giống sen khác nhau, bao gồm: 3 giống lấy hoa cắm cành, 3 giống lấy hoa ướp trà, 2 giống sen lấy hạt, 2 giống lấy ngó, 2 giống lấy củ và 2 giống làm cảnh. Mỗi chủng loại giống đều có những đặc điểm nổi trội với nhiều màu sắc và hương vị khác nhau nhưng đều hội tụ đủ yếu tố đó là: Đẹp và màu sắc, thơm về hương vị và bền về thời gian. Để sen đạt được chất lượng, hiệu quả cao nhất, ngay từ ngày bắt tay vào trồng, cán bộ kỹ thuật của HTX đã phải nghiên cứu và cải tạo chất đất cho phù hợp, chọn các giống sen mới, nhập khẩu, áp dụng việc trồng sen đảm bảo đúng kỹ thuật, mật độ 4m2/ cây.

Công nhân của HTX Hoa sen Vân Đài đang chăm sóc và thu hoạch hoa sen

• Một số chủng loại hoa khác được trồng tại HTX

• Về xây dựng cơ sở hạ tầng và quy hoạch vùng trồng

      Với hướng đi mới, sản xuất nông nghiệp gắn với du lịch sinh thái. Đây là mô hình do các nhà khoa học của Viện rau quả, thuộc Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn kết hợp với người nông dân hình thành nên. Và đây cũng là điểm đến lý tưởng cho những ai đang tìm kiếm không gian yên tĩnh, tràn ngập hương hoa.

      Ở đây, đường đi lối lại đều được bê tông hóa, có lưới đen che mưa, nắng bên trên. Mỗi lô thửa trồng một giống sen, có giống chuyên cho khai thác hoa và lấy ngó, có giống chủ yếu lấy ngó và củ, cũng có giống chuyên cho hạt và củ… rất thuận tiện cho du khách đến mua và thưởng ngoạn các sản phẩm từ cây sen như: bông sen, ngó sen, củ sen, lá sen và hạt sen... 

      Đặc biệt hơn ở các nơi khác, tới đây, du khách còn được tham gia trải nghiệm trên cánh đồng sen và trực tiếp thao tác 1 số công việc ở ngoài đồng như: kéo vó tôm, câu cá, thả diều…

1. Hiệu quả từ mô hình

      Sau một thời gian trồng mới, HTX Vân Đài đã thu được những kết quả khả quan. Năng suất của giống sen cắm cành đạt 40.000 – 45.000 bông/1.000 m², tương tự với giống sen ướp cho năng suất khoảng 40.000 bông/1.000 m². Riêng giống sen lấy hạt phát triển khá tốt, 98% đậu quả. Trọng lượng hạt to, mùi vị hạt sen rất bùi, có thể được dùng để chế biến mứt sen, sữa sen, bột dinh dưỡng sen. Chất lượng của giống sen lấy hạt tương đối cao và được nhiều người tiêu dùng lựa chọn. Sen lấy ngó cho năng suất từ 150 – 200 kg/lần/ha. Sen lấy củ cho thu hoạch với sản lượng ước tính 3-3.5 tạ một sào. Một kg sen củ bán ra có giá 30.000 – 35.000 đồng, trung bình mỗi ha người trồng sen sẽ thu về khoảng 360 – 400 triệu đồng. Giá bán này cho thu lãi gấp 3-4 lần so với việc cấy lúa truyền thống. Giống sen làm cảnh cho ra rất nhiều hoa, hoa có ba màu là trắng, hồng và đỏ, thời gian nở kéo dài từ mùa hạ sang mùa thu nên được trồng xung quanh hồ để khách du lịch có thể tham quan.

Sản phẩm hoa sen	Sản phẩm ngó sen
Sản phẩm hạt sen	Sản phẩm củ sen

• Một số sản phẩm chế biến từ sen

      Bên cạnh các sản phẩm thô, HTX Vân Đài cũng hướng đến các sản phẩm chế biến như sữa sen, ngó sen, mứt sen, củ sen muối. Nhiều sản phẩm qua chế biến của HTX được cung ứng ra thị trường trong và ngoài tỉnh. Mỗi ngày HTX cung ứng cho thị trường khoảng 500 đến 1000 bông sen các loại, 2 tạ củ và mầm sen. Mỗi tháng, HTX sẽ sản xuất 4 tấn lá sen cho các đối tác để phục vụ cho hoạt động sản xuất dược liệu. Năm đầu thu hoạch, HTX đã triển khai được một đơn hàng lớn sang Nhật Bản với 2 tấn củ sen, giá từ 35.000 – 40.000 đồng/kg. Đây là bước đi đầu tiên cho kế hoạch xuất khẩu sen sang thị trường nước ngoài của HTX trong tương lai.

Tinh bột hạt sen & Hạt sen khô

Củ sen muối

Củ sen sấy khô

      Ngoài việc sản xuất và cung cấp các sản phẩm trực tiếp từ cây hoa sen, HTX hoa sen Vân Đài còn liên doanh, liên kết với các đơn vị để cung cấp cây giống và hướng dẫn kỹ thuật trồng, chăm sóc cây hoa sen 

1. Hướng phát triển của HTX sen Vân Đài trong thời gian tới:

HTX sen Vân Đài tập trung vào việc nâng cao chất lượng sen và các sản phẩm làm từ sen. Trong thời gian tới, HTX phấn đấu xây dựng sản phẩm đạt chứng nhận OCOP cấp tỉnh. HTX lựa chọn những cây giống có chất lượng cao nhân giống thành các loại sen mới và nuôi cấy mô để sản xuất số lượng lớn, phục vụ cho thị trường các tỉnh.

HTX thường xuyên tổ chức các buổi tập huấn, đào tạo năng lực cho cán bộ, hỗ trợ xã viên trồng và chăm sóc sen đúng quy trình kỹ thuật và đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm. HTX hướng đến nội dung tập huấn chuyên sâu về chuyển giao khoa học kỹ thuật, bảo quản, thu hái và tiêu thụ sản phẩm đúng cách.

Kế hoạch của HTX trong tương lai là đầu tư và chú trọng hơn vào khâu xây dựng thương hiệu cho sản phẩm, không chỉ quảng bá ở thị trường nội địa mà còn mở rộng sang các thị trường quốc tế có nhiều tiềm năng. Mục tiêu của HTX là xuất khẩu các sản phẩm sang nước ngoài, từng bước khẳng định chất lượng của sen Việt Nam trên thị trường thế giới.